Cách nhận biết và tiêu diệt rầy phấn trắng trên cây trồng

Bạn đã bao giờ gặp phải tình trạng cây trồng bị héo úa, lá và cánh hoa chết chóc mà không biết nguyên nhân từ đâu? Chắc hẳn trong số chúng ta, ít nhất một lần, đã phải đối mặt với kẻ thù đáng gờm trong vườn trồng – rầy phấn trắng. Đừng lo lắng, trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ về loài côn trùng này, từ nhận dạng, cách gây hại, đến những biện pháp kiểm soát hiệu quả để bảo vệ cây trồng khỏi rầy phấn trắng.

Đặc điểm nhận dạng của rầy phấn trắng

Rầy phấn trắng, rệp phấn trắng, rầy trắng, bọ phấn (có tên khoa học là Aleuroclava jasmini) là một trong những loài côn trùng có hại phổ biến trên cây lúa, hoa màu và làm vườn. Được biết đến với tên gọi rầy bông, loài sâu nhỏ bé này thường có màu sắc trắng hoặc mờ xám trên thân và cánh mỏng manh. Tuy nhỏ nhưng rầy phấn trắng lại mang trong mình sức mạnh tàn phá vượt trội khiến bất kỳ vườn trồng nào cũng phải cảnh giác.

Tên chung “rầy phấn trắng” được áp dụng cho hơn 1500 loài thuộc nhiều chi từ họ côn trùng Aleyrodidae bao gồm cả rệp và rệp sáp. . Trong số đó, có một số loài gây hại đặc biệt cho cây trồng, đặc biệt là trong các khu vực trồng trọt lớn như các vựa lúa, hoa màu và những vùng đất nhiệt đới ẩm ướt.

Nhiều loại rầy phấn trắng khác nhau có thể phá hoại cây trồng, tùy thuộc vào khu vực bạn sống và loại cây bị ảnh hưởng. Những con ruồi nhỏ hình trái tim này thường dài không quá 2.5mm.

Sự phát triển và thói quen “phá hoại”

Rầy phấn trắng có thể xuất hiện quanh năm, nhưng số lượng nhiều nhất thường vào mùa xuân và mùa hè. Chúng phát triển nhanh chóng và sinh sản vô cùng nhanh, khiến việc kiểm soát chúng trở nên cực kỳ khó khăn.

Chúng sống bằng cách hút dịch cây, thường tấn công các phần lá non, cánh hoa và những bông hoa sắp nở. Khi hút dịch cây, rầy phấn trắng thải ra một lượng lớn chất lỏng phấn trắng như đường phèn, gây ra hiện tượng phấn trắng trên cây. Bên cạnh đó nó có thể thu hút các loài gây hại khác, chẳng hạn như kiến. Bạn có thể thấy một loại nấm mốc đen phát triển trên lớp dịch ngọt do rầy phấn trắng tiết ra.

Rầy phấn trắng nở từ những quả trứng nhỏ, hình nón thành những con côn trùng nhỏ có thể di chuyển dọc theo thân cây. Các con này lột xác thành nhộng, sau đó trải qua một số giai đoạn phát triển khác trước khi chuyển sang giai đoạn nghỉ ngơi ngắn và khi xuất hiện như ruồi trưởng thành. Trong hầu hết các bước phát triển của chúng, côn trùng vẫn tiếp tục kiếm ăn.

Toàn bộ vòng đời của loài này chỉ mất khoảng 18 ngày, nhưng điều này có thể thay đổi, tùy thuộc vào nhiệt độ. Trong thời tiết ấm hơn, chúng sinh sản nhanh hơn, và trong thời tiết lạnh hơn, chu kỳ phát triển chậm hơn đáng kể.

Nếu cây trồng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bạn sẽ thấy một đám rầy phấn trắng đột ngột bay trong không khí giống như một đám tuyết khi cây bị gió thổi mạnh, va chạm hoặc di chuyển. Hiện tượng này là một cách để xác định sự phá hoại của rầy phấn trắng.

Thiệt hại và tác động của rầy phấn trắng

Rầy phấn trắng gây ra nhiều thiệt hại cho cây trồng và vườn trồng nói riêng. Khi chúng hút dịch cây, cây sẽ mất đi chất dinh dưỡng quan trọng, dẫn đến tình trạng héo úa và chết dần của lá và cánh hoa trong khi thân cây thực sự khó bị chết.

Trong một thời gian ngắn, rầy phấn trắng có thể tàn phá một diện tích lớn cây trồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng cây trồng. Đối với các nông dân và vườn trồng, điều này là một cơn ác mộng đáng sợ. Sự xâm nhập của rầy phấn trắng trong nhà có thể nhanh chóng vượt ra ngoài tầm kiểm soát, vì vậy tốt nhất bạn nên xử lý rầy phấn trắng khi có dấu hiệu nhiễm bệnh đầu tiên.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí “Insects” vào năm 2019, rầy phấn trắng đã gây ra thiệt hại kinh tế ước tính lên đến 2 tỷ USD cho nền nông nghiệp toàn cầu hàng năm. Số liệu này cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của loài côn trùng này.

Rầy phấn trắng phát triển và gây hại nhiều nhất trong các vùng đất nhiệt đới và cận nhiệt đới. Các khu vực như Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ Latinh và Đông Nam Á trong đó có Việt Nam là những nơi mà rầy phấn trắng thường gây ra những thiệt hại nghiêm trọng đối với cây trồng và nông nghiệp.

Rệp phấn trắng trên một số loại cây trồng phổ biến

Dưới đây là một số thông tin về tác động của rầy phấn trắng lên cây lúa, cà phê, cà chua, ổi và sầu riêng:

Trên Cây Lúa:

Rầy phấn trắng thường tấn công cây lúa trong giai đoạn cây non, gây thiệt hại nghiêm trọng đến cánh lá và thân cây. Chúng hút chất dinh dưỡng từ lá cây, gây ra hiện tượng héo úa và chết chóc. Nếu không kiểm soát kịp thời, rầy phấn trắng có thể làm giảm năng suất và chất lượng lúa.

Trên Cây Cà Phê:

Cây cà phê là một trong những cây trồng chủ yếu bị rầy phấn trắng tấn công. Rầy phấn trắng thường hút chất dinh dưỡng từ lá non và cánh hoa cà phê, gây ra hiện tượng phấn trắng và thối lá. Thiệt hại từ rầy phấn trắng có thể làm giảm sản lượng cà phê và làm giảm chất lượng hạt cà phê.

Trên Cây Cà Chua:

Cây cà chua cũng là mục tiêu của rầy phấn trắng. Chúng thường tấn công phần lá non của cây cà chua và hút chất dinh dưỡng từ cây, gây ra hiện tượng héo úa và rụng lá. Đặc biệt, rầy phấn trắng có thể truyền một số loại vi rút gây bệnh cho cây cà chua.

Trên Cây Ổi:

Cây ổi cũng là một loại cây trồng bị rầy phấn trắng tấn công. Chúng thường hút chất dinh dưỡng từ lá cây, làm cho lá và thân cây mất dần sức sống. Rầy phấn trắng cũng thải ra một lượng lớn chất lỏng phấn trắng, gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của cây ổi.

Trên Cây Sầu Riêng:

Sầu riêng là một loại cây trồng có giá trị cao, nhưng cũng là mục tiêu của rầy phấn trắng. Chúng thường tấn công cây sầu riêng từ giai đoạn cây non, gây thiệt hại đáng kể đến lá cây. Việc kiểm soát rầy phấn trắng trên cây sầu riêng là rất quan trọng để bảo vệ sự phát triển và năng suất của cây.

7 cách tiêu diệt rầy phấn trắng trên cây trồng trong nhà

Giống như hầu hết các loài côn trùng gây hại, biện pháp kiểm soát tốt nhất đối với rầy phấn trắng là một biện pháp phòng ngừa mạnh mẽ. Những cây khỏe mạnh ít bị nhiễm bệnh hơn những cây yếu ớt, thiếu sức sống và stress. Theo nguyên tắc chung, hãy đảm bảo cây của bạn khỏe mạnh và chúng sẽ ít bị nhiễm bệnh hơn.

Nếu bạn nhìn thấy rầy phấn trắng trên cây trong nhà của mình, có một số cách để kiểm soát chúng. Biện pháp cơ học là lựa chọn đầu tiên để thử vì những loài côn trùng này nổi tiếng về khả năng kháng thuốc trừ sâu, thậm chí cả các sản phẩm hữu cơ.

1 Hút sạch côn trùng

Sử dụng ống hút bụi của máy hút bụi để hút rầy phấn trắng trưởng thành (nhưng hãy cẩn thận để không làm hỏng cây). Đảm bảo rằng bất kỳ con rầy phấn trắng mới nở nào không thể thoát ra khỏi chiếc máy hút bụi của bạn. Một phương pháp tưởng chừng “vô lý” nhưng lại hết sức “hợp lý”

2 Phun bằng nước

Đối với những cây đủ cứng cáp để thực hiện phương pháp xử lý này, bạn có thể đặt toàn bộ chậu cây vào bồn rửa và xịt kỹ bằng vòi xịt. Điều này thường làm biến mất hầu hết các con trưởng thành, ấu trùng và trứng của rầy phấn trắng. Đảm bảo kiểm tra và phun từng lá.

3 Sử dụng bẫy dính

Cũng có thể sử dụng băng dính ruồi tương tự dành cho ruồi đen bạn thường thấy ở nhà. Treo nó lên cây bị nhiễm bệnh nếu cho phép và tận hưởng thành quả của bạn

4 Xịt với xà phòng diệt côn trùng

Mua xà phòng diệt côn trùng, chẳng hạn như Xà phòng diệt côn trùng của Safer, hoặc tự chế biến bằng cách sử dụng chất tẩy rửa bát đĩa đơn giản như Sunlight, Mỹ Hảo… Cố gắng tìm một sản phẩm không chứa nước hoa và chất phụ gia có thể gây hại cho cây trồng. Trộn xà phòng có tính tẩy rửa nhẹ với nước (bắt đầu với một thìa cà phê cho mỗi 3,8l nước và tăng dần khi cần thiết). Phun lên cây. Điều này sẽ giúp kiểm soát số lượng ruồi nhưng không có khả năng tiêu diệt hoàn toàn chúng.

5 Sử dụng dầu Neem

Dầu neem có nguồn gốc từ cây neem. Ngoài đặc tính diệt côn trùng, dầu neem cũng là một chất diệt nấm và có lợi ích toàn thân, có nghĩa là một phần dầu được cây hấp thụ, mang lại sự bảo vệ lâu dài. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), dầu neem an toàn để sử dụng trên rau và cây thực phẩm cũng như vật trang trí. Giống như xà phòng diệt côn trùng, dầu neem rất hữu ích để kiểm soát quần thể rầy phấn trắng nhưng có thể không loại bỏ hoàn toàn vấn đề.

6 Tự làm thuốc xịt côn trùng của riêng bạn

Bạn có thể tạo thuốc xịt côn trùng đa năng bằng cách kết hợp một củ tỏi, một củ hành tây nhỏ và một thìa cà phê ớt cayenne trong máy xay thực phẩm hoặc máy xay sinh tố và chế biến thành hỗn hợp sền sệt. Hòa vào một lít nước và ngâm trong một giờ. Lọc qua vải thưa và thêm một thìa nước rửa bát dạng lỏng. Trộn đều và sử dụng pha chế như một bình xịt lá. Hỗn hợp có thể được bảo quản đến một tuần trong tủ lạnh.

7 Sử dụng thuốc xịt Pyrethrin

Trong khi thuốc trừ sâu hóa học tổng hợp thường nên tránh cho cây trồng trong nhà, thuốc xịt pyrethrin khá an toàn để sử dụng, vì thành phần hoạt chất là chiết xuất từ ​​hoa cúc. Tuy nhiên, một số loại thuốc trừ sâu này, thường được biết đến với tên pyrethroid, thêm các thành phần hóa học vào pyrethrin tinh khiết để cải thiện chức năng của thuốc trừ sâu. Đây không thể được coi là thuốc trừ sâu hữu cơ, vì vậy hãy hết sức thận trọng khi sử dụng chúng.

Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc trừ sâu nào, hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên nhãn và đảm bảo rằng nó được sử dụng để tiêu diệt rầy phấn trắng.

CẢNH BÁO

Mặc dù thuốc trừ sâu pyrethrin tinh khiết được coi là chất hữu cơ và không độc đối với động vật có vú, nhưng nó rất độc đối với cá và các sinh vật thủy sinh khác và không được sử dụng ở những nơi có thể tiếp cận nguồn cung cấp nước. Pryrethrin cũng có thể giết chết một số loài côn trùng có ích ăn rầy phấn trắng và theo thời gian, rầy phấn trắng có thể phát triển khả năng chống chịu với pyrethrin nếu nó được sử dụng quá mức.

Nguyên nhân nào gây ra sự xâm nhiễm của rầy phấn trắng

Rầy phấn trắng có thể phá hoại bất kỳ cây xanh nào trong điều kiện ấm áp, đó là lý do tại sao chúng phổ biến hơn trong nhà kính và cây trồng trong nhà. Chúng sẽ ít có khả năng là vấn đề đối với cây trồng trong điều kiện mát mẻ hơn hoặc trong môi trường ngoài trời, nơi những kẻ săn mồi tự nhiên có thể kiểm soát chúng. Loài rầy phấn trắng dường như phổ biến hơn trên các loại cây có lá nhẵn, mềm.

Làm thế nào để ngăn chặn rầy phấn trắng

Kiểm tra bất kỳ cây trồng nào trước khi bạn mang chúng vào nhà. Cách ly chúng trong vài ngày, cách ly tốt với các cây khác. Xịt thuốc pyrethrin hoặc dầu neem lên bất kỳ cây nào bị nhiễm bệnh ở ngoài trời trước khi mang chúng vào nhà. Khi chúng ở vị trí cố định trong nhà, hãy kiểm tra từng cây thường xuyên và nhặt bỏ những lá có thể nhìn thấy bị rầy phấn trắng xâm nhập.

Nếu có thể, hãy mang cây ra ngoài trời vào mùa hè, nơi những loài săn mồi tự nhiên, chẳng hạn như bọ rùa và bọ xít, có thể ăn ấu trùng rầy phấn trắng. Phun thuốc pyrethrin hoặc dầu neem được nhắm mục tiêu cẩn thận cho cây trước khi mang chúng trở lại trong nhà vào mùa đông.

Một số chuyên gia cảm thấy rằng quá nhiều phân bón nitơ khiến cây trồng hấp dẫn hơn đối với rầy phấn trắng, do đó, giảm lượng thức ăn cho những cây mẫn cảm có thể là một chiến lược nên thử. Một số loại cây tạo ra mùi dường như xua đuổi rầy phấn trắng, bao gồm bạc hà, ngò và cây xô thơm; bạn có thể trồng xen kẽ một cách cẩn thận có thể giúp kiểm soát rầy phấn trắng.

Trong nghiên cứu của các nhà nghiên cứu Nguyễn Thị Phương Thảo và Đào Thị Phượng (Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh) về “Công nghệ xử lý rầy phấn trắng trên cà phê” đã chỉ ra rằng việc sử dụng phụ gia từ cây lô hội (Aloe vera) có thể giảm tối đa sự phát triển và sinh sản của rầy phấn trắng trên cây cà phê. Điều này cho thấy việc tận dụng các nguồn tài nguyên tự nhiên có thể giúp kiểm soát rầy phấn trắng một cách hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

Kết bài

Rầy phấn trắng là một trong những loài côn trùng gây hại quan trọng trong nông nghiệp và vườn trồng. Những số liệu thống kê và nghiên cứu nổi bật trên đã đánh dấu tầm quan trọng của việc kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của rầy phấn trắng. Bằng việc áp dụng những biện pháp kiểm soát hiệu quả, chúng ta có thể bảo vệ cây trồng và nền nông nghiệp khỏi sự tấn công của kẻ thù này và đảm bảo năng suất và chất lượng trong sản xuất nông sản.